Winst en verlies (debatten)

In 1997 trekt Tony Blair naar de Londense wijk Elephant & Castle, het grootste openbare wooncomplex in Europa, om er zijn plan te onthullen voor de opwaardering van de wijk. De bevolking was enthousiast, het Thatcher tijdperk was eindelijk achter de rug, een mooie toekomst lag in het verschiet… Vijftien jaar later zijn de bewoners gedesillusioneerd. Het project blijkt niet voor hen te zijn ontworpen en er wordt geen enkele sociale woning gebouwd. Na de financiële crisis van 2008 is de schatkist van de gemeente leeg. Ze wenst de indrukwekkende ruimte in het hart van een van de duurste steden in de wereld maximaal ten gelde te maken. Geleidelijk aan laat de wet van de markt en de vastgoedspeculatie zich gelden...
"Home Sweet Home" werd gefilmd over een periode van vier jaar en biedt een gevoelige en levendige kijk op een wijk waar mensen proberen hun recht op een nieuwe woonst te doen gelden. Met een typisch Engels humor brengt deze film een beschouwing over een verschijnsel dat zich in alle grote steden van de wereld voordoet: de uitsluiting van de armsten en hun verhuizing naar de buitenwijken.

Met “Planète a vendre” reizen we door drie continenten om zicht te krijgen op de suprematie van rijke en opkomende landen op de landbouwgronden in de Derde Wereld. Hoewel de fenomenen al langer aan de kaak gesteld worden, blijven het inpalmen van landbouwgronden (land grabbing) en de speculatie op voedselproducten, honger en armoede creëren.
Voor sommige rijke en opkomende landen (Arabisch schiereiland, India, China, Japan...) is het opkopen van landbouwgronden een race tegen de klok om de komende decennia hun eigen onafhankelijkheid op het vlak van voedselproductie te garanderen. Hierdoor creëren ze problemen in de landen die door land grabbing getroffen worden. Jacques Diouf, voormalige directeur-generaal van de VN Voedsel-en Landbouworganisatie (FAO) zei hierover: "Er is een risico op een nieuw agrarisch kolonialisme". De landbouwers zijn totaal machteloos tegenover de massale investeringen. In het Zuiden is het recht op grond vaak onmogelijk af te dwingen en de landbouwers worden beroofd van hun belangrijkste bron van inkomsten.

In 2008 is de wereld getuige geweest van wat men “voedselrellen” heeft genoemd. Mensen protesteerden tegen de stijgende prijzen van basisvoedselproducten in Ivoorkust, Haïti, Kameroen, Senegal, ...
Voornamelijk sinds de financiële crisis hebben investeerders, op zoek naar een nieuwe bron van winsten, zich met velen op de markten voor voedselproducten gegooid. Het aantal speculatieve praktijken steeg enorm en het aandeel speculatieve bewegingen ging sterk de hoogte in. Het aandeel speculanten op de termijnmarkt is gestegen van 12% in 1996 tot meer dan 60% in 2011. De speculanten kunnen jaarlijks tot 46 keer de jaarlijkse productie van tarwe en 24 keer die van maïs verhandelen. Het fenomeen is door verschillende factoren te verklaren: deregulering, de aanwezigheid van nieuwe actoren op de markten en de exponentiële groei van de handel met onderhandse contracten.
Er zijn echter verschillende soorten speculanten: degenen die de gevolgen van de stijgende en dalende voedselprijzen inperken en degenen die de schommelingen in de marktprijzen juist verergeren. Hoe kan de sector worden gereguleerd en misbruiken worden voorkomen?

Na de vertoning van "Planète à vendre", is er een discussie met Arnaud Zacharie. Zacharie is secretaris-generaal van de 11.11.11 en voormalig woordvoerder van Attac België. Hij voert campagne voor de invoer van een belasting op financiële transacties en is gespecialiseerd in het ontwikkelingssamenwerkingsbeleid.

De afgelopen jaren werden enorme bedragen overgedragen om een aantal grote banken in België van het failliet te redden: KBC, Dexia, Fortis, Ethias. De besparingsmaatregelen die al snel daarna werden doorgevoerd zijn, voor een deel althans, de keerzijde daarvan. Maar waar zijn nu die miljarden die aan deze financiële instellingen werden gegeven? Met deze avond willen we meer inzicht krijgen op de keerzijde van besparingsmaatregelen en de mechanismen blootleggen waarmee, met goedkeuren van de overheid, enorme kapitalen werden overgedragen en die toelaten de grote verliezen op te vangen ten koste van de rest van de bevolking.

Voor deze avond hebben we twee gasten:
• Xavier Dupret is onderzoeker aan GRESEA. Hij is de auteur van diverse artikelen en boeken, waaronder "La Belgique endettée" (Couleur livres).
www.gresea.be
• Marco Van Hees, fiscaal accountant, journalist en politiek activist, heeft diverse boeken geschreven over de financiële en fiscale voorrechten waar banken en grote bedrijven in België van kunnen profiteren. Niet onverwacht is de titel van zijn nieuwste boek: "Les riches aussi ont le droit de payer des impôts" (De rijken hebben ook het recht om belasting te betalen) (uitgegeven bij Aden).
www.frerealbert.be

Waarom komen er steeds meer kantoorgebouwen bij in een stad waar al zoveel kantoren leeg staan? Waarom is het winstgevender om kantoren te bouwen dan nieuwe huisvesting? Waarom blijft de waarde van onroerend goed ondanks de crisis in sommige landen stabiel, terwijl in andere landen zoals Spanje, de waarde keldert zodat zelfs de kleinste eigenaar er de dupe van is, maar de banken en investeerders gespaard blijven? Waar komen de middelen vandaan om het vastgoed te promoten dat het aanzien van de steden zo sterk verandert?
Na de vertoning van "Home Sweet Home" zal Pierre Marissal (geograaf en lid van het wijkcomité L’Ouest en débat in Molenbeek) de discussie op gang brengen met een lezing. Hij bespreekt de gevolgen van de sociaal-economische deregulering van de afgelopen drie decennia voor het woonbeleid; en hoe de rol van de vastgoedspeculatie en de overheid is gewijzigd, met veel sociale, stedenbouwkundige en politieke gevolgen. Enkele Brusselse voorbeelden komen aan bod, waaronder de massale investeringen langs de oevers van het kanaal.

Kan je economie uitleggen op televisie? In de jaren ’60 vroeg Henri Mordant, journalist bij de RTB, dokter in de rechten en gepassioneerd door economie, zich af hoe hij abstracte begrippen als de index, demografische ontwikkelingen of de industriële herstructurering van een land eenvoudig kon uitleggen. Kortom, hoe statistieken en andere sociaal-economische gegevens toegankelijk maken op het kleine scherm?
Met Henry Mordant grijpen we de gelegenheid aan om een aantal fragmenten uit de jaren ’60 en ’70 op te dissen, toen de Belgische televisie zich buitengewoon creatief toonde om haar opdracht te volbrengen. We focussen ons op het werk van een journalist die zijn hele carrière nieuwe manieren zocht om wat niet zichtbaar is op een pedagogische wijze voor televisie uit te leggen.
We tonen een aantal iconische televisiefragmenten van de jaren zestig: met zijn beroemde "Prixomètre" (1963, 24’), probeert hij met de nodige humor de berekening van de Belgische index voor consumptieprijzen uit te leggen. Fragmenten uit de reeks "Wallonië" (1962-1969), waarvan enkele reportages door Paul Meyer werden gerealiseerd. Henri Mordant, een overtuigde regionalist, bracht de ontwikkelingen van de Waalse industrie in beeld met vindingrijke visuele trukjes (selectie van een twintigtal minuten). En om af te sluiten, een toonbeeld van de "Mordant" school: met, zeer sprekend, "We kochten de helft van Brussel, de andere helft is te koop" (uitzending "Situation", 1974, 56’) over de vastgoedspeculatie in de hoofdstad. In één zin, de stijl Mordant werd gekenmerkt door gevarieerde programma’s, een uitgesproken speelse toon en altijd met dezelfde overtuiging gemaakt: de economie moet je beschouwen als een "levend organisme".

Hugues Lepaige (journalist en documentairemaker) en Anne Roekens (historicus gespecialiseerd in audiovisuele zaken) zullen ons begeleiden bij het ontdekken van de "Mordant" stijl.